Λαϊκοθρησκευτικά και επιστημονικές έρευνες πάνε για κατάργηση

Το Δισπηλιό είναι ένα τυπικό χωριό, που ακουμπάει πάνω στη λίμνη Ορεστίδα, πάνω-κάτω 8 χιλιόμετρα στα νότια της Καστοριάς και την Πέμπτη που μας πέρασε γιόρτασε την ημέρα της Αναλήψεως. Το κέντρο αυτής της γιορτής δεν ήτανε, βέβαια, η εκκλησία, αλλά το πανηγύρι. Το παζάρι, για να ακριβολογήσω, επειδή έχοντας την επιστημονική ευθύνη των ανασκαφών, που πραγματοποιούνται, από το 1992, στην όχθη της Ορεστίδας, με σκοπό την αποκάλυψη και τη μελέτη ενός Προϊστορικού, Λιμναίου οικισμού, έτυχε να βρεθώ πολλές φορές στο πανηγύρι της Αναλήψεως.

Τέτοιες μέρες άρχιζαν οι προετοιμασίες της ανασκαφικής περιόδου και η επίσκεψη στους πανηγυριώτικους πάγκους ήταν ένα καλό διάλειμμα. Φέτος όμως οι ανασκαφές δεν θα γίνουν, γιατί η χρηματοδότηση σταμάτησε. Επρεπε, όμως, να βρεθώ και πάλι αυτές τις μέρες στο Δισπηλιό για άλλες φροντίδες και άλλα καθήκοντα. Ετσι μου δόθηκε κι αυτή τη φορά η ευκαιρία να συζητήσω για το πανηγύρι. «Νέκρα, φέτος» μου λένε. «Ο κόσμος δεν έχει παράδες. Πού άλλες χρονιές»! Δηλαδή; σκέφτηκα, Ητανε αλλιώς τις άλλες χρονιές τα πανηγύρια, όπως και οι ανασκαφές; Ο χώρος της Εκκλησίας γέμιζε πολύχρωμους πάγκους. Τα παιδιά και οι μεγάλοι πηγαινοέρχονταν. Οι βραχνές μελωδίες των κλαρίνων δεν σταμα­τούσαν και σκέπαζαν τις ψαλμου­διές των παπάδων. Κάποιοι μισο­μεθυσμένοι χόρευαν και οι μικροέ­μποροι μετρούσαν τον τζίρο τους.

Μια περίεργη χαρά κυκλοφορούσε μαζί με τα γελαστά πρόσωπα των πανηγυριωτών, και η ξενοιασιά απλωνόταν στα τραπέζια των αυτοσχέδιων ψητοπωλείων. Και οι ανασκαφές ήτανε αλλιώς τα άλλα χρόνια. Οι φοιτητές μπαινόβγαι­ναν ευτυχισμένοι στα ανασκαφικά σκάμματα, κρατώντας στα λασπω­μένα τους χέρια τα επιστημονικά τους όνειρα. Τα κιβώτια γέμιζαν ευρήματα. Οι αρχαιολόγοι συλλογισμένοι έψαχναν τις νέες ερμηνείες. Ενας άλλος, πανάρχαιος Πολιτισμός ερχόταν να προστεθεί στην κληρονομιά της Πατρίδας. Και τώρα άδειαζαν όλα! Ακόμα και η Ιστορία «επτώχευσε»!
Μπορεί να ήτανε ελάχιστο, μίζερο σχεδόν, αυτό το πολιτισμικό δίδυμο: από τη μια μεριά ένα λαϊκοθρησκευτικό πανηγύρι και από την άλλη μια επιστημονική έρευνα. Στήριζαν όμως μια «Παράδοση» και έτρεφαν ένα όραμα. Τώρα; Πάνε για κατάργηση και τα δυο, όπως ο 13ος και ο 14ος μισθός!
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Χ. ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ